Rapportering over het Lokaal Energie- en Klimaatpact (LEKP)

Op de gemeenteraad van 18 maart stond de rapportering over het Lokaal Energie- en Klimaatpact (LEKP) op de agenda. Hier vatten we onze analyse van het rapport en onze vragen aan het college samen.Het LEKP is een ‘pact’, een overeenkomst tussen de Vlaamse regering en de gemeentebesturen die het pact hebben ondertekend. In het pact worden een groot aantal concrete doelstellingen van de energietransitie vertaald naar inspanningen die de gemeente moet leveren tegen 2030. Regelmatig wordt gerapporteerd hoeveel van de nodige verandering al is gerealiseerd. Als een gemeente alle doelen heeft gehaald, scoort ze 100% op al die doelen. Een gemeente die op een doel 10% scoort, heeft één tiende van de nodige verandering gerealiseerd, en heeft tegen 2030 dus nog 90% van het werk voor de boeg.

De stand van zaken voor Kapellen wordt samengevat in dit rapport van de Vlaamse Overheid

Commentaar op de doelstellingen en de algemene trends.

• De doelstellingen in dit pact voldoen niet aan wat Europa vooropstelt en volgen jammer genoeg de lage ambities van de Vlaamse regering.
• De algemene cijfers tonen aan dat we niet snel genoeg gaan. Op tien jaar tijd is er een reductie van 9,43% in de CO2-uitstoot gerealiseerd en op de 9 jaar tussen 2021 en 2030 zou dus nog meer dan 30% moeten gerealiseerd worden. Met dit plan zullen we het niet halen. Er is dus meer en snelle actie nodig.
• Met deze vaststellingen begrijpen we dan ook niet dat het college in september 23 heeft besloten om niet in te tekenen op het nieuwe Lokaal Energie- en Klimaatpact (LKEP) 2.1.

Onze vragen bij deze algemene trends zijn dan ook hoe de gemeente denkt de algemene doelstellingen te bereiken en waarom er niet is ingetekend op het LEKP 2.1?

Commentaar op de vier ‘werven’ van het LEKP

Werf 1: Laten we een boom opzetten over Vergroening

Er zijn heel wat goede acties ondernomen, lezen we in de toelichting, maar we lopen achter op Vlaanderen en de cijfers stellen ons niet gerust dat we de doelstellingen (b.v. 1 extra boom per inwoner tegen 2030) zullen halen, als we nu nog maar een dikke 5% ervan hebben gerealiseerd. Er werden heel wat bomen aangeplant, maar we weten dat er in Kapellen ook bomen sneuvelen bij nieuwe bouwprojecten. Een oudere boom heeft nog altijd meer milieuwaarde dan een nieuw aangeplante.We willen er dan ook op aandringen om het bestaande groen in Kapellen beter te beschermen en meer aanplantingen te doen.Ook wat het ontharden en vergroenen van voortuinen betreft, is er nog heel wat werk aan de winkel. Bij een wandeling door de Kapelse straten merk je dat nog heel wat voortuinen volledig of bijna volledig verhard zijn. Het Tegelwippen kan dus nog veel beter en we vragen dan ook initiatieven om de bewoners nog meer te overtuigen van het belang van ontharding. Heel wat voortuinen voldoen niet aan de huidige bouwnormen die de gemeente hanteert. Daarom onze vraag: Wil onze gemeente alle eigenaars stimuleren om aan die normen te voldoen? B.v met een overgangsperiode en ondersteunende maatregelen? Maar ook op openbaar terrein liggen er nog veel mogelijkheden. Ja, er zijn al een aantal onthardingsprojecten gerealiseerd. Maar in onze gemeente zijn in de jaren 60 en 70 veel straten voor nieuwe woonwijken aangelegd met twee rijbanen in beton. Die zouden kunnen heraangelegd worden met een smallere verharde strook en waterdoorlaatbare parkeerplaatsen. Ook straten met brede voetpaden kunnen onthard en vergroend worden. (Zelfs de Akkerstraat die nog maar pas heraangelegd is, heeft op het einde van de straat een erg breed verhard voetpad) De gemeente zou acties kunnen opzetten waarbij er aan de inwoners wordt gevraagd welke stukken van hun straat er mooier zouden kunnen uitzien met meer groen en minder verharding.

Werf 2 Verrijk je wijk Renovatie & hernieuwbare energie

De cijfers van de collectieve renovaties tonen aan dat er nog heel wat te doen staat. Een groot probleem bij renovaties die particulieren willen doen, is natuurlijk de hoge kostprijs. Ondersteuning van burgers via premies is dan ook heel belangrijk. Wij zien de premies te weinig in Kapellen.Tweede punt in deze werf zijn de KlimaattafelsHet LEKP 2.0 wil dat burgers, bedrijven en lokale besturen samenzitten aan klimaattafels om een samenwerking te bekomen. Daar worden oplossingen op wijkniveau besproken.Het gemeentebestuur deelt ons in haar toelichting bij het rapport mee dat er al één klimaattafel is geweest. Blijkbaar is daar heel weinig publiciteit voor gemaakt. We vragen of er nog meer klimaattafels gepland zijn en welke andere acties we nog dit jaar mogen verwachten om op deze werf vooruitgang te boeken.

Werf 3 Elke buurt is duurzaam bereikbaar (Deel)mobiliteit

Deelwagens

Slechts 2 van de 55 deelwagens tegen 2030, of 3.6%, terwijl het Vlaams Gewest aan 30.86% zit. Hier past alleen schaamrood op de wangen. Ja, er waren deelwagens van Poppy in Kapellen, maar die zijn weg. Er resten ons nog alleen de fietsen van Donkey Republic. De realiteit is nu dat er in Kapellen in 2024 17 weekends zonder treinverbinding zijn. We hebben in de week nog altijd maar 2 treinen per uur en soms wordt er daar dan nog één van afgeschaft.

Laadpunten

Ook wat laadpunten betreft hinken we nog achterop bij Vlaanderen met 12.5% tegenover 30.97%:

Fietspaden

We lezen: “In 2021-2022 werden volgende acties ondernomen om Kapellen fietsvriendelijker te maken: • Opmaak van het mobiliteitsplan is lopende. Fietsersbond Kapellen was betrokken bij de opmaak van het mobiliteitsplan.”Onze bronnen bij de Fietsersbond vertellen ons dat de Fietsersbond weliswaar vermeld staat in het Beleidsplan mobiliteit van Vektris, onderaan op de lijst van " Vaste leden Project Stuurgroep " (pagina 3), maar dat er niets aan hen werd gevraagd nog gezegd wat betreft de inhoud van dat plan.Verder zeggen ze ons dat ze gedurende de vijf jaar dat " De Fietsersbond Kapellen " actief is, 30 aanbevelingsbrieven hebben verstuurd naar schepen Koen Helsen.Die brieven bevatten voorstellen om de fietsveiligheid te verbeteren, maar helaas kregen ze op de meeste van deze brieven geen antwoord.Op die manier hebben ze voorstellen gedaan die mogelijk in het beleidsplan werden opgenomen of enigszins toegepast en ook al worden ze miskend als aanbrenger van die voorstellen, dan nog zijn ze tevreden dat er sinds hun opstart in 2019 heel wat in gang werd gezet.Het beleidsplan bevat veel positiefs voor fietsers maar de Fietsersbond blijft kritisch over de uitwerking ervan en de signalisaties die daarbij horen. 

Werf 4 Water Het nieuwe goud

Wat betreft ontharding zegt het genoeg dat nog geen 4 % van de doelstelling is bereikt en wat betreft hemelwateropvang nog geen 2%. We zien we vooral sympathieke stimulansen, maar geen resultaatgerichte actie. Hopelijk komt die er snel. Mogen we er bijvoorbeeld van uitgaan dat in de plannen voor de heraanleg van de Christiaan Pallemansstraat (plannen die ons al lang beloofd zijn, maar waar we nog op wachten) er onthard zal worden en dat bv de parkeerplaatsen waterdoorlatend zullen zijn? En welke andere plannen zijn er dit jaar om op dit thema echte vooruitgang te boeken?

Slotsom

Er is nog veel werk en we hopen dat de verkiezingen van oktober geen rem betekenen om actie te ondernemen en voluit te gaan voor een gemeente die de klimaatimpact beperkt. Het betekent op termijn ook besparingen en maakt onze gemeente aangenamer, dus er is geen reden om hier niet voluit voor te gaan. Daarom nog een uitsmijter:

Eind februari zagen we dat minister Demir een nieuwe groennorm naar voor schoof voor stedelijke gebieden: De 3/30/300 regel. Deze regel stelt dat in stedelijke gebieden 3 bomen zichtbaar moeten zijn per woning, de omgeving van elke woning minstens 30% klimaatgroen moet hebben en dat er ook binnen de 300 meter een toegankelijk groene ruimte is per woning. Kapellen is geen stad, dus deze doelstellingen hier bereiken moet makkelijker zijn dan in steden. Kan de gemeente zich hierachter stellen en deze normen vanaf nu hanteren bij elke nieuwe ontwikkeling en beoordeling van grotere projecten?

Wat met de driehoek naast de tunnel?

Groen vernam dat het bestuur de mogelijkheid krijgt om de zone tussen het spoor en de tunnel op de Antwerpsesteenweg eindelijk te verwerven. Op de gemeenteraad stelden we dan ook de vraag aan het college wat ze ermee van plan zijn en deden we enkele voorstellen.Er komt een nieuw woonproject van 100 woningen op de site van het oud gemeentehuis. Groen ziet dan ook de kans om de nieuw aan te kopen zone mee in dat project te integreren. Dan kunnen we meer sociale woningen bouwen, want daar heeft de gemeente dringend behoefte aan. We kunnen zo ook de zone nog groener maken met veel groen tussen de woonblokken. En er kan eindelijk een definitieve locatie komen voor het jeugdhuis, dicht bij het centrum van onze gemeente. Het college reageerde afwijzend op die voorstellen. Ze willen de zone wel aankopen, maar extra sociale woningen of een jeugdhuis zitten niet in hun plannen. Gelukkig hebben ze het idee om de zone als een groenzone te behouden.

Raar dat we als Groen daar niet enthousiast over zijn? Dat verdient een woordje uitleg. Sociale woningen zijn nodig in onze gemeente. Als het aan ons ligt moet dit in het centrum gebeuren. Er zijn momenteel plannen om een bos in de Knotwilgstraat op te offeren om sociale woningen te bouwen. Wij behouden liever bestaande bomen dan er nieuwe aan te planten. Het is veel logischer om een grasplein te ontwikkelen en een bos te behouden, dan omgekeerd.

Bovendien vinden we dat de woonnood en de behoefte aan faciliteiten als een jeugdhuis een oplossing verdienen.  Wij vinden dat we moeten stoppen met het verkavelen van onze buitenruimte, zoals bv. Kapellenbos. Ontwikkeling moet voor ons zo veel mogelijk in het centrum gebeuren, en deze driehoek leent zich daar bij uitstek toe.

We houden de vinger aan de pols. De ontwikkeling zal niet meer voor deze legislatuur zijn, dus onze ideeën zijn niet van de tafel en wij staan open voor ideeën van de buurt of andere bewoners. Laat zeker van je horen als je hier mee wilt over nadenken.

Verharding

Uit het betonrapport van Natuurpunt blijkt dat we tegen 2050 jaarlijks één vierkante meter per Vlaming zullen moeten ontharden om de doelstellingen van de betonstop te halen. Tussen 2013 en 2021 werd er voor 15.000 hectare verhard in Vlaanderen. Dat is, samengelegd, een gebied van 10 bij 15 kilometer!

In zowat elke Vlaamse gemeente is er vandaag meer verharding dan in 2013. In Kapellen is dat ook het geval. In 2013 was in onze gemeente 13,42 procent van de gemeenteoppervlakte verhard. Tegen 2021 was er 1,20 procent verharding bijgekomen. Zo komt Kapellen aan 14,62 procent verharde oppervlakte.

Dat die verharding voor grote problemen kan zorgen hebben we afgelopen winter gezien met de overstromingen in West-Vlaanderen. De waterbom in Wallonië van 2021 kan dan misschien uitzonderlijk geweest zijn, hevige onweersbuien in de zomer zijn dat niet. Iedereen is het er trouwens over eens dat het door de klimaatverandering alleen maar meer en harder zal regenen op korte periodes.

Reeds in de gemeenteraad van april 2021 stelden wij de vraag aan het gemeentebestuur om initiatieven te nemen om Kapellen te ontharden. We vroegen het bestuur om de inwoners te stimuleren privéterreinen (zoals voortuinen) te ontharden en te vergroenen en om dat ook zelf als gemeente te doen met openbare ruimtes. We brachten ook het kampioenschap Tegelwippen onder de aandacht, dat toen al bestond in Nederland. In de gemeenteraad van december 2022 hebben we het bestuur gevraagd om deel te nemen aan het Vlaams Kampioenschap Tegelwippen dat plaats zou vinden in 2023. Dit kampioenschap liet steden en gemeenten het tegen elkaar opnemen in de strijd om de meeste tegels te wippen. Kapellen heeft meegedaan en het derby Tegelwippen tegen Stabroek gewonnen met 9318 gewipte tegels.

Maar dan zagen we in januari dat er werken waren aan zaal Lux aan de kant van het Marktplein. We hoopten dat de gemeente daar de gelegenheid zou zien om de verharding te vervangen door waterdoorlatende tegels, toch zeker voor het deel waar de fietsenstalling komt, maar dat is niet gebeurd. Ook de groenzones vonden we nogal aan de kleine kant… Op onze vraag daarover, antwoordde het bestuur dat er wel een groendak zal komen boven de fietsenstalling. Ook vroegen we wat de plannen waren bij de heraanleg van de rest van het Marktplein. In hoeverre zou er dan gekozen worden voor waterdoorlatende verharding en gezorgd worden voor voldoende groenaanplanting om er toch nog een aantrekkelijk plein van te maken. Er zijn tenslotte heel wat woningen die uitkijk hebben op het Marktplein. Het antwoord was dat er bij de aanleg van het volledige Marktplein rekening zal worden gehouden met het Hemelwaterplan. We zullen het opvolgen!

Voor de stand van zaken in Kapellen: Betonfiche Kapellen

Zone 30 in straten zonder fietspad

In de gemeenteraad van 19 februari hebben we mee goedgekeurd dat de woonwijk tussen de Hoogboomsteenweg, Jagersdreef en Leeuw Van Vlaanderenlaan wordt omgevormd tot een zone waar maximum 30km/u mag gereden worden. Deze beslissing ligt in lijn met het mobiliteitsplan van de gemeente, waarin staat dat “we stelselmatig naar leefbare woonwijken gaan die indien mogelijk met een maximum snelheidsregime van 30km/u worden omgevormd”. In onze tussenkomst hebben  we erop gewezen dat het volgens ons geen goed idee is om, zoals het bestuur nu doet, de 30km/u in de leefbare woonwijken geleidelijk in te voeren.

De afgelopen jaren heeft het gemeentebestuur dan eens hier, dan eens daar zone 30 ingevoerd en we hebben dat telkens mee goedgekeurd. Het resultaat is echter dat het Kapelse stratenplan een lappendeken is met straten waar je 30 mag rijden en straten waar je 50 mag rijden. En dat hebben we willen aanklagen door telkens te pleiten voor de invoering van een snelheidslimiet van 30km/u in alle straten waar geen apart fietspad is. Zo creëer je meer duidelijkheid voor de automobilist en meer veiligheid voor de fietster. In buurgemeenten als Stabroek en de Antwerpse districten is die duidelijkheid er wel.

Als argument tegen de invoering van 30 per uur kregen we ook meermaals te horen dat invoeren één ding is, maar handhaven wat anders. Als dat probleem geen bezwaar meer is voor de zone in Hoogboom, kan het dat ook niet zijn voor de  invoering in heel Kapellen. Bovendien is 50 per uur ook niet altijd te handhaven. Het zou al een grote stap vooruit zijn als de gemeente bereid was om kleine aanpassingen te doen aan de weginfrastructuur.

We hebben in de gemeenteraad ook gevraagd om een veilige verbinding voor fietsers en voetgangers te voorzien tussen de Bauwinwijk en de Holleweg. We zouden het zolang dit niet gerealiseerd is, een goed idee vinden dat de tijdelijke verkeerslichten voor fietsers aan de oversteekplaats op de Hoogboomsteenweg behouden blijven. Die bevinden zich wel op grondgebied Brasschaat, maar we hopen dat het gemeentebestuur zal overleggen met Brasschaat om daar knipperlichten te plaatsen die fietsers die vanuit de Holleweg willen oversteken, op rood kunnen laten springen.